Ο ύπνος θεωρείται σωτήριος για τη ζωή μας, αφού μας ανανεώνει σωματικά, αλλά συγχρόνως αναπτύσσει και ανανεώνει τα κύτταρά μας. Παρόλο, όμως, που είναι μια τόσο σημαντική αναζωογονητική και θεραπευτική λειτουργία, η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κοιμούνται αρκετά.
Αυτό έχει αποδειχθεί από έρευνες, όπως στις ΗΠΑ, όπου το 40% των ενηλίκων δυσκολεύεται κατά περιόδους να κοιμηθεί. Όσο για εμάς τους Έλληνες, ένας στους τρεις υποφέρουμε από αϋπνία, ιδιαίτερα οι γυναίκες. Τι προκαλεί αϋπνία; Οι αιτίες είναι πολλές, όπως το άγχος, τα προβλήματα υγείας ή η χρήση κάποιων φαρμάκων, αλλά και η μεγάλη ζέστη και ο θόρυβος στις πόλεις. Μπορεί, όμως, να οφείλεται απλώς σε σωματικούς λόγους. Οι καψαλγίες στο στομάχι ή το στηθαγχικό άλγος, για παράδειγμα, είναι φυσικό να προκαλούν διαταραχές στον ύπνο. Αν, πάλι, αποκλειστεί η περίπτωση να εκδηλώνεται η αϋπνία σαν σύμπτωμα σωματικών ή ψυχικών διαταραχών, τότε τα αίτιά της πρέπει να αναζητηθούν στην προσωπικότητα του ασθενούς. Όμως, υπάρχει η πιθανότητα και ορισμένες συνήθειες να μην επιτρέπουν σε κάποιον να ξεκουράζεται ικανοποιητικά, όπως είναι:
- Η ανησυχία και η βεβαιότητα ότι θα δυσκολευτεί κανείς να κοιμηθεί.
- Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας καφεΐνης.
- Το κάπνισμα πριν από τον ύπνο.
- Ο παρατεταμένος μεσημεριανός ή απογευματινός ύπνος.
- Τα ακανόνιστα ή διαρκώς εναλλασσόμενα ωράρια ύπνου-αφύπνισης και η άθληση 2-3 ώρες πριν από τον ύπνο.
Προσοχή!
- Η αϋπνία ταλαιπωρεί ιδιαίτερα τις γυναίκες πάνω από 60 ετών –ειδικά στην εμμηνόπαυση– και αν έχουν ιστορικό κατάθλιψης.
- Η αϋπνία σε ανθρώπους κάτω των 35 ετών είναι συνήθως βραχυπρόθεσμη και εξαρτάται από τις περιστάσεις (για παράδειγμα, σε μια αλλαγή της καθημερινής ρουτίνας, σε μια συναισθηματική αναστάτωση κ.λπ.).
Βασανίζονται περισσότερο από αϋπνίες Έρευνες έχουν αποδείξει ότι υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα όσων υποφέρουν από αϋπνίες. Έτσι, από αυτή βασανίζονται συνήθως όσοι:
- Έχουν την τάση να κρατάνε μέσα τους τα συναισθήματά τους.
- Αυτοί που η επικοινωνία τους με τους άλλους ανθρώπους δε φτάνει στο σημείο να εκφράζουν πλήρως τα συναισθήματά τους – ειδικά τα αρνητικά, όπως ο θυμός και η οργή. Αυτό διότι, όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί, αυτή η συμπεριφορά τους προκαλεί μια ψυχοφυσιολογική αναστάτωση, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν ταχύτερο σφυγμό στη διάρκεια του ύπνου, γεγονός που σημαίνει ότι βρίσκονται σε μεγαλύτερη εγρήγορση.
Οι απαραίτητες ώρες ύπνου Άλλοι χρειάζονται περισσότερες ώρες ύπνου και άλλοι λιγότερες. Ποτέ, όμως, κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο, όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο φαίνεται ότι οι 5 ώρες ύπνου το 24ωρο είναι ένα κατώτατο όριο, χωρίς όμως να θεωρείται απόλυτο. Αυτό που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο, όχι μόνο για τη διάρκεια του ύπνου, αλλά και για τη διαμόρφωση της εσωτερικής δομής του. Με την πάροδο των χρόνων, λοιπόν, η μέση διάρκεια ύπνου μειώνεται από τις 16-18 ώρες που κοιμάται το νεογέννητο στις 8 ώρες ενός παιδιού 12 ετών ή από τις 7 ½ ώρες ενός ενήλικα 25-35 ετών στις 6 ½ ώρες των ηλικιωμένων. Πάντως, αν κάποιος όταν ξυπνάει αισθάνεται ξεκούραστος και διατηρεί ακμαία τη δραστηριότητά του όλη την ημέρα, τότε μάλλον έχει κοιμηθεί τις απαραίτητες ώρες. Αντίθετα, αν χρειάζεται κι άλλη ενέργεια, έχει συχνά πονοκεφάλους το πρωί, πασχίζει να κρατηθεί ξύπνιος στη διάρκεια της ημέρας ή δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, τότε πιθανότατα δεν κοιμάται καλά. Οι αϋπνίες βλάπτουν την υγεία
- Προκαλούν χρόνια κόπωση, μειώνουν τη συγκέντρωση και την απόδοση, χαλάνε την καλή διάθεση και μερικές φορές διαταράσσουν τη μνήμη. Επίσης, επηρεάζουν και το ηθικό.
- Ακόμη, προκαλούν πονοκεφάλους ή πόνο στο στομάχι, μυϊκή ένταση, αναπνευστικά προβλήματα (αίσθημα πνιξίματος), ταχυπαλμίες και πόνους στο στήθος.
- Τέλος, όσοι υποφέρουν από αϋπνίες εκδηλώνουν σε διπλάσιο ποσοστό ασθένειες και παθαίνουν 2-3 φορές παραπάνω ατυχήματα στο δρόμο.
Για να κοιμάστε καλύτερα
- Μην παραβιάζετε το πρόγραμμα του ύπνου σας: Να πέφτετε στο κρεβάτι την ίδια ώρα κάθε βράδυ και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε πρωί.
- Να τρώτε ελαφρά: Το βαρύ δείπνο αργά το βράδυ εμποδίζει τον ξεκούραστο ύπνο. Γι’ αυτό συνηθίστε να τελειώνετε τη μέρα σας με κάτι ελαφρύ.
- Μην πίνετε οινοπνευματώδη αργά το βράδυ: Ιδίως τρεις ώρες πριν πάτε για ύπνο. Το ίδιο ισχύει και για την καφεΐνη. Γιατί θα επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου σας, ιδιαίτερα αν είστε ευαίσθητοι σε τέτοιου είδους ποτά.
- Φροντίστε να κοιμόσαστε άνετος: Δηλαδή, σε ένα ευχάριστο και άνετο περιβάλλον, ανεξάρτητα από το αν το μαξιλάρι ή το στρώμα σας είναι ή όχι σκληρό.
- Μη γυμνάζεστε αργά το βράδυ: Η σωματική άσκηση θα σας φορτίσει με υπερβολική ενέργεια που θα εμποδίζει αργότερα τον ύπνο σας.
- Μην ασχολείστε με εργασίες που προκαλούν στρες: Δύο ώρες τουλάχιστον πριν πάτε για ύπνο. Δηλαδή, μην κοιτάζετε νυχτιάτικα τους λογαριασμούς σας, ούτε σε ποια τιμή έκλεισαν οι μετοχές σας στο Χρηματιστήριο!
- Η κρεβατοκάμαρα είναι μόνο για ύπνο και σεξ: Κρατήστε, λοιπόν, όλα τα άλλα, όπως παιδιά, δουλειές, τηλεόραση κ.λπ., έξω από αυτήν. Μόνο έτσι δε θα αποσπά τίποτα την προσοχή σας όταν έρθει η ώρα να κοιμηθείτε.
Στο υπνοδωμάτιο...
- Κοιμηθείτε σε ασφαλές, ήρεμο και άνετο περιβάλλον.
- Επιλέξτε το κρεβάτι σας προσεκτικά και φροντίστε να το διατηρείτε πάντα σε καλή κατάσταση.
- Απομονωθείτε από ενοχλήσεις, όπως φως και θόρυβοι.
- Φροντίζετε για τον επαρκή αερισμό του.
- Διατηρείτε τη θερμοκρασία του γύρω στους 18ο C.
- Κρύψτε όλα τα ρολόγια, γιατί γνωρίζοντας το χρόνο που χάνετε στο κρεβάτι προσπαθώντας να κοιμηθείτε, επιτείνετε ακόμη περισσότερο το πρόβλημα της αϋπνίας σας.
